Trust, but Verify" -- weedh taariikhda gashay
Weedhan "Trust, but Verify" waa mid ka mid ah weedhaha
taariikhda galay, fahankeeda iyo hab adeegsigeeda tolmoon ayaa sabab u noqday
inay caan dunida ka noqto meelo badana loo adeegsado.
Weedhan
waxa ciwaano looga dhigay buuggaag iyo qoraale badan oo la daabacay, Tusaale
ahaan "David T. Lindgren" ayaa ciwaan uga dhigay buuggiisa
"Trust But Verify: Imagery Analysis in the Cold War. Ed. 2001" oo uu
kaga hadlayo sida farsamooyinkii khiyaaliga loogu matalay ay saamayn ugu
yeesheen siyaasada arimaha dibada Maraykan taasoo ka caawisay in ay horumiyaan
farsamooyinkooda basaasida, dayaxgacmeedyada iyo qalabyada ciidamadaba ee kala
duwan. sidoo kale waxa lagga sameeyay qoraalo badan ( academic papers) oo ku
saabsan hababka fudud ee naftaada iyo shirkadaadaba looggaga hortago in loo
dhaco emiladooda, waxa kale oo weedhan ay noqtay mid ka mid ah kuwii samaayeey
inuu joogsado dagaalkii qaboobaa (cold war) ee Maraykan iyo Soofiyeeta u
dhexeeyay.
Weedhan "Trust,
but Verify" waa maahmaah gabowday oo Ruush ah una dhigan afka Ruushka
"Доверяй, но проверяй". Maahmaadan waxa dib boodhka uga jafay oo
dunida baray hab adeegsigeeda tolmoon gabadha la yidhaa Suzanne Massie, Miss
Massie waa qoraa Maraykan ah oo uu dhalay diblamaasi sare oo reer Switzerland
ah, waxay ku hadashaa luuqado badan oo ruushku ku jiro, buuggagta ay qortay iyo
kuway wax ka qortayba (co-author) way badan yihiin waxa ka mid ah;
1- Land
of the Firebird: The Beauty of Old Russia, Simon & Schuster 1980.
2- The Life of a Russian Palace, Little Brown & Co. 1990.
3- The Living Mirror, Doubleday & Co. Garden City New York 1972.
4- Trust but Verify: Reagan, Russia and Me, Maine Authors Publishing, 2013.
Madaxweyne
Ronald Reagan oo xilka Madaxweynenimo ee Maraykanka la wareegay Jan/20. 1981
ayaa ka mid noqtay akhristayaasha la dhacay buuggeeda "Land of the
Firebird: The Beauty of Old Russia", buuggu waxa uu si gaar ah u soo
jiitay Mr Reagan aqoonta balaadhan ee Miss Massie u leedahay dhaqankii hore ee
Ruushka.
Miss
Massie, Sida ay ku sheegtay xusuus qorkeeda gaar ah, Bishii Janaayo 17keedii
sanadkii 1984 ayay Madaxweyne Ronald Reagan kula kulantay Aqalka Cad, Xafiiska
Madexweynah (Oval Office), Kulankaas waxa daba socday 21 kulan oo ay la
qaadatay Madaxweyneha intii u dhaxaysay 1984 ilaa 1988 oo uu Ronald Reagan
Madaxweyne ahaa, muddadaas dheer waxay Madaxweynaha u gudbisay talooyin badan
oo isna uu ficil ahaan u adeegsaday kuna guulaystay, talooyinkii ay u gudbisay
waxa ka mid ahaa tan aynu maanta hayno ee "Trust, but Verify",
Madaxweyne Reagan waxa uu Miss Massie ku timaamay ardaydii ugu wacany ee uu ka
barto dhaqanka dadka Ruushka.
- Ronald
Reagan diary, May 20, 1986: Miss Massie "She is the greatest student I
know of the Russian people."
Suzanne
Massie, oo ku caan baxday gabadhii sababtay inuu dhamaado dagaalkii qaboobaa
" the woman who ended the Cold War" ee Maraykanka iyo Soofiyeetka ka
dhexeeyay ayaa Madaxweyne Reagan bartay hab adeegsiga maahmaahdan gabowday ee
Raashiyaanka ah, waa " "Доверяй, но проверяй" oo marka la
ingiriisi loo turjumo ah " Trust, but Verify" , kalsoonsi ku qab,
lakiin iska hubi. waxay u sheegtay Mr Reagan in dadka Ruushku ay jecel yihiin
mar walba inay Maahmaaho adeegsadaan, Maahmaadan ruushka ee gabowday waxay dhalan
gadiday jihada taariikhda dunidu u soctay, waxay sabab u noqtay inay furto
dariiqyo badan oo midawgii soofiyeeti lagga galay laguna mijo xaabiyay, waxay
soo dhawaysan burburka mid ka mid ah dawladdihii ugu awooda badnaa ee qarnigii
20aad dunida soo maray.
Madaxweyne
Reagan, waa Madaxweynii labaad ee ugu da'da weynaa ee soo mara xil Madaxweyne
taariikhda 200 ee sano jirta ee dawladda Maraykanka, Trump oo sanad joogay ayaa
ka weyn, usbuuc ka dib markii uu xilka la wareegay ayuu madaxa ka jaray 70
sano, Madaxweyne Roland Reagan marka laga tago khibradiisa siyaasiyaga ah waa
akhriste buuggta jecel waliba kuwa wakhtigan la daabacay, Sanad ka hore (1980)
intii aanu xilka la wareegin oo ku beegan markii uu ku jiray olalaha tartanka,
waxa uu ka mid ahaa akhristayaasha buugga cusub ee ay Suzanne Massie soo
bandhigtay "Land of the Firebird: The Beauty of Old Russia" buuggaas
oo si qoto dheer u faaqidaya taariikhdii hore iyo tan casriga ah ee Ruushka,
laga soo bilaabo 987 - 1917kii, buuggu waxa uu soo bandhigayaa tariikhdii
boqoradii hore,Tsars-kii iyo Serfs-kii quruuntii dhex (middle age) qabsaday
bariga Yurub iyo Kacaanka shuuciyada.
Buuggasi
waxuu muhiimad gaar ah siinayaa inuu xuso doorka ay ku leeyihiin sawirqoraalka,
gabayada, dhaqanka iyo habdhaqanka nolosha baadiyaha ee dadka ruushka, sidoo
kale waxuu xusayaa siyaasada, ciyaaraha, sheeko xariirooyinka, halyayada
saamaynta ku leh dadka ruushka. Guud ahaan buuggasi waxuu akhristaha siinayaa
inuu faham kooban ka qaato siyaasada dhaqan dhaqaale ee dadka iyo dalka
Ruushka. Hab qoraalka toolmoon iyo nuruxka xiisaha leh ee ku duugan buuggan
waxay xiiso galisay Madaxweyne Roland Reagan oo ku caan baxay wakhtigii ololaha
tartanka inuu luuqad adag ku weeraro Midowga Soofiyeeti.
Doorashada
Reagan ee 1981, waxay ku soo beegantay wakhti uu furmay jawi isfahan ama
dabacba galay xidhiidhkii qalafsanaa ee Maraykanka iyo Soofiyeeta ka dhaxeeyay
muddo ku siman 70 sano, waa xilka loo yaqaano "The period of détente"
, waa wakhti ay sare u qaadeen xidhiidhka iskaashi iyo ganacsi ee xukuumaddaha
Washington iyo Moscow, sidoo kale waa wakhtigii la kala saxeexday Qaybtii
labaad ee heshiiska (Strategic Arms Limitation Talks (SALT) xakamaynta hubka,
lakiin Madaxweyne Reagan waxa uu si weyn uga soo hor jeeday in wax xidhiidh ah
oo dabacsan loo muujiyo xukuumada Moscow (anti-communist, anti-detente). Reagan
markii uu xafiiska la wareegay waxa uu kordhiyay miisaaniyada ciidanka waxna uu
weerar diblamaasiyadeed ku qaaday Soofiyeetka isaga oo ku tilmaamay
imbaraadooriyad shaydaan ah (evil empire), weerarka afka ahi wuu iska socday
ilaa Madaxweyne Reagan uu barlaamanka UK hortooda ka sheegay in Midowga
soofiyeeti uu yahay taariikh madaw oo dunida (ash-heap of history) soo martay
haddana lagu jiro gabagabadiisii oo dunida goor dhaw iska tuuri doonto dariiqii
Marxism-Leninism.
Miss
Massie, Asal ahaa waxay ka soo jeedaa Switzerland lakiin waxay haystaa dhalasho
Maraykan ah iyada oo oo ku dhalatay Magaalada New York, waxay nolosheeda 38
sano oo ka mid ah ku qaadatay barashada iyo daraasaynta dhaqanka iyo siyaasada
dalka Ruushka, waxay qoraalo, muuqaalo iyo doodoba ku soo bandhigtay dhaqanka
balaadhan ee dadka Ruushku leeyihiin iyo xidhiidhka ka dhaxeeya Madahabta
Kiniisada Orthodox. Miss Massie iyada oo ka sheekaynsa dhaqanka dadka Ruushka
ay la leeyihiin Mad-habta Orthodox sanadkii 1981 ayaa xustay in Kiniisada
Orthodox-ku ahayd mid marwalba u taagan xaqiijinta himilada dadka Ruushku,
taasna ay dadka iyo dalka Ruushka kaaga soo gudbeen wakhtiyo adag oo soo maray,
sida duulaankii Mangooliyaanku ku ekeeyeen dhul-weynaha Ruushka, waxa kale oo
ay xustay in Magaalada Kieve ee hadda ah caasimada Ukrain ay tahay xudunta
Mad-habtan orthodox ee xididada dheer ku leh dalka Ruushka.
Miss
Massie waxay kale oo ay xustay sida ay dadka Ruushku ula amakaageen in ay
markaliya qaataan shuuciyada " The Russian people have absorbed the brunt
of the greatest shock of modern times -- Communism -- an idea which came
clothed in the robes and the words of idealism" , waxay sheegtay in
nidaamka shuuciga ah uu dhibaato badan gaadhsiiyay dadka Ruushku, iyada oo xoog
lagu hirgaliyay inuu nidaamka shuuciga ah dalka ku fido, Joseph stalin oo la
rumaysan yahay inuu ahaa ninkii hirgaliyay in nidaamka shuuciga ah ka shaqeeya
dalka Ruushku ayaa lagu tilmaamaa inuu gaystay dilalkii ugu badnaa ee dunida ka
dhaca.
Miss
Massie, intii ay ku guda jirtay daraasada iyo barashada dhaqanka Ruushka waxay
dunida Galbeedka tustay meel aanay war fiican ka hayn oo ah xidhiidhka dhaqan
dhaqaale ee uu leeyahay dalka Ruushku, waxay farta ugu fiiqaday in dadka
Ruushku aanay ku faraxsanayn qaadashada aragtida shuuciga, fahanka noocaas
waxay ku kastbay inay noqto xidhiidhiyaha gaar ah labadda waddan ee Maraykanka
iyo Midowga Soofiyeeti, tani waxay ku soo beegan tay wakhti ay Midowga
Soofiyeeti waaweeyn saddex hogaamiye oo tiirar adag u ahaa Nidaamka shuuciyada
ee Ruushka, waa Leonid Brezhnev oo 18 sano hogaaminayay xisbiga hanti-wadaaga
kacaanka Ruushka, waa ninka labaad ee ugu xukunka dheer intii nidaamka shuuciga
ahi ka hirgalay Ruushka 1917kii, laba sano ka dib geerida Brezhnev waxa isna
meesha ka baxay oo geeriyooday Yuri Andropov oo xilka ka badalay Leonid
Brezhnev, sidoo kale, waxa isna sanad ka dib 10 march, 1985kii geeriyooday
Konstantin Chernenko oo badlay Yuri Andropov. dhamaantooda waa Madaxweynayaashii Midowga Soofiyeeti lahaa.
Dhul
gariirka geerida Hogaamiyaasha Midowga Soofiyeeti ee saddex sano gudahood ay ku
waayeen, Leonid Brezhnev(1982), Yuri Andropov(1984), Konstantin Chernenko
(1985), waxa ay dariiqa u furtay inuu xilka yimaado Mikhail Gorbachev oo noqday
hogaamiyihii ugu danbeeyay ee Midowga Soofiyeeti yeesho, Siyaasadii Mr.
Gorbachev ku waajaha xukunka ee ku salaysnayd furfurnaata ayaa sabab u noqtay
inuu dabaco nidaamkii adkaa ee lagu hayay Midowga Soofiyeeti, Mr. Gorbachev
waxa uu markii ugu horaysay tariikhda kacaanka Shuuciga ah meesha ka saaray
nidaamkii Xoghaya Guud ee xisbiga Hanti-wadaagu uu ahaa Madaxweyne Midowga
Soofiyeeti, tani waxay sababtay inay abuurmaan dad badan oo kacaan diid ahi
taas oo aakhrikii sabab u noqtay inuu burburo nidaamkii Soofiyeeti oo ay
abuurmaan Jamhuuriyado yaryar oo tiro badani.
Madaxweyne
Roland Reagan markii uu arkay furfurnaata badan ee Mikhail Gorbachev iyo
mawjahada siyaasadeed ee sita Mr Gorbachev ayuu badlay siyaasadiisii
qalafsanayd ee Soofiyeeti ku waajahnayd, waxa uu Reagan la taliye dadban ka
dhigtay Miss Massie oo ka caawisay inuu fahmo wax badan oo dhaqanka Ruushka ah,
weedhan Trust, but Verify ayaa ka mid ahayd kuwa uu si gaar ah u daneeyay, Mr
Reagan waxa uu kulmo badan oo uu leeyashay adeegsaday Maahmaahdan Доверяй, но
проверяй" {Doveryai, no proveryai} (trust, but verify), taas oo Mr.
Gorbachev uu waydiiyay sababta uu ugu celceliyo kulan walba weedhan, waxa
Reagan uu ugu jawaabay waan jecelay weedhan, lakiin Mr Reagan jacaylka uu u
qabay weedhan waxa sal u ahaa inuu sameeyay nidaamka xog hubinta ee kala
danbeeya taas oo ka caawisay inuu ku guulaysto inuu ku dhaliyo heshiiska
xakamaytan hubka iyo xoojinta siyaasada furfurnaanta ee Mr Gorbachev uu
Soofiyeeti u horseeday.
Ugu
danbayn, weedhan Trust, but Verify waxay noqtay mid caan ka noqtay dunida
galbeedka iyo waliba waddanka Ruushku, John Kerry oo ahaa Xoghayihii arimaha
dibada ee Wakhtigii Obama ayaa 2013 booqosho ku maryay Geneva ku celiyay
xasuustay mar kale inuu weedhan Reagan isaga oo u adeegsado habka nabada ee
Maraykanka iyo Ruushku ay ku heshiiyeen in lagu dhameeyo colaada Suuriya ay
tahay mid ku dhisan Trust, but Verify, tani waxay dib u xoqday oo dhacdooyin
hore xusuusisay maanka siyaasiyiinta ku abtirsada xulufooyinka Naato iyo
Waarso.
Sanad
Wanaagsan
31/12/2017
Fmcige@gmail.com
Comments
Post a Comment